Keşke Demek Her Zaman Yanlış mıdır?
Keşke Demek Her Zaman Yanlış mıdır?
Bazen ders anlatırken, bazen bir yazı yazdığımda, bazen de normal bir konuşmamda "keşke" kelimesini kullandığım anda -genel olarak- hemen birileri çıkıyor ve:
"Hocam 'keşke' dediniz, bu doğru değil. Niye bu kelimeyi kullanıyorsunuz?" diyerek itiraz ediyorlar.
Hem bu kardeşlerimizi irşad için hem de güzel bir bilgi olsun diye "keşke" lafzının kullanımının ne zaman caiz, ne zaman caiz olmayacağını izah etmemiz güzel olacaktır.
Rabbimizden yardım isteyerek diyoruz ki: “Keşke” kelimesini kullanmanın iki türü vardır.
Bunlardan birisi caiz iken diğeri değildir.
BİRİNCİSİ: Bu kelime eğer “bir şeyi temenni ve arzu etme” anlamında kullanılırsa o zaman caizdir ve kullanılmasında hiçbir beis yoktur.
Nitekim Kur'an-ı Kerim'de ve Sahih Hadislerde bu manada sıklıkla kullanılmıştır.
Örneğin Rabbimiz şöyle buyurur:
لَوْ كَانُوا۟ يَعْلَمُونَ
“Keşke bilselerdi” (Bakara suresi 102, 103)
وَلَوْ يَرَى الَّذ۪ينَ ظَلَمُٓوا اِذْ يَرَوْنَ الْعَذَابَۙ اَنَّ الْقُوَّةَ لِلّٰهِ جَم۪يعاًۙ
“Keşke o zalimler azabı gördükleri zaman bütün kuvvetin Allah’a ait olduğunu ve Allah'ın azabının çok şiddetli olduğunu bir anlayabilselerdi” (Bakara suresi 102, 165)
Görüldüğü üzere bu ayetlerde “keşke” lafzı hiçbir beis görülmeden kullanılmıştır.
Hadislerde de bu kullanım oldukça yaygındır.
İKİNCİSİ: Ancak bu kelime eğer içerisinde Allah'ın belirlediği kadere itirazı, ondan hoşnutsuzluğu ve geçmişe pişmanlığı barındırıyorsa, o zaman kullanımı caiz olmaz.
Peygamber Efendimiz'in (sas);
فلا تقل: لو أني فعلت لكان كذا وكذا، ولكن قل: قدر الله، وما شاء فعل؛ فإن لو تفتح عمل الشيطان
"Başına bir musibet gelirse sakın ha ‘Keşke şöyle yapsaydım böyle böyle olurdu’ deme. ‘Bu Allah’ın kaderidir, O dilediğini yaptı’ de. Zira ‘keşke’ (sözü) şeytanın işine kapı açar." (Müslim)
Hadisi işte böylesi bir manayı ihtiva eden bir “keşke” yi kullanmayı yasaklamaktadır.
Böylesi bir “keşke”, elbette şeytanın kadere isyan ettirme noktasında ekmeğine yağ sürecek ve insanın imanını zedeleme hususunda daha derin noktalara girebilmesi için emellerinin kapısını açacaktır.
O nedenledir ki Rasulullah (sas) bu kelimeyi kullanmayı yasaklamıştır.
Bu ayırımı bilerek hareket etmeli ve karşımızdaki insanın hangi manada bu lafzı kullandığını iyi tahkik etmeliyiz.
Aksi halde her “keşke” diyene itiraz etmemiz söz konusu olur ki, bu da bilinçli bir Müslüman için münasip bir şey değildir.
İbrahim Gadban
Tags: