HAMASET Nedir Cahiliye Hamaseti Nasıl Olur
HAMASET Nedir Cahiliye Hamaseti Nasıl Olur
Cahiliye Hamaseti
Yazan Hüseyin Alan
Hamaset kelimesi Arapça kökenli
İnsan etkinliklerinde “coşku” dolu bir “istek” ön şartı veya tasavvurunu, buradan hareketle beşeri münasebetlerde tavır ve tarz olarak ‘ön almayı, cesareti, bonkörlüğü, kahramanlığı, atılganlığı’ ifade ediyor.
Öz olarak var oluşun anlamını, şekil olarak ta reel gerçekliğin ideal ile uyumunu gösteriyor..
Hz Muhammed zamanı cahiliye Araplarında hamasetin anlamı;
“Atalarının yolundan gitmek, tarihsel kahramanlarını taklit etmek, iyi bir hatip olup toplumsal hafızayı ve kültürü canlı tutmak, sayısal üstünlüğe ve servet çokluğuna sahip olmak, ittifaklar kurup güçlenmek, kerim olup eman vermek, yoksulu doyurup köle azad etmek, sözünde durup müttefiklerini korumak, savaşta kahramanlık göstermek ve uzlaşıcılık..” tır.
Bir Arap için bu vasıflara sahip olmak, böyle anılmak ve tarihe böyle geçmek, soyluluğun ve asaletin de göstergesiydi. ‘Onun için’ hamaset buydu..
Hz. Muhammed’in getirdiği dinde bu cahili hamasetin hiç bir anlamı, değeri ve karşılığı yoktu.
Çünkü hamaseti zorunlu kılan tasavvur ve tavırların tümü, ‘dünya ile sınırlıydı.’ Ahiretle hiç bir bağı yoktu.
Allah, “sizin dünyada övünüp durduğunuz, var oluşunuzu gerçekleştirdiğiniz, aranızda bir üstünlük yarışına döktüğünüz tüm o hamasi düşünceniz, duygu ve tavırlarınız var ya, onların ahirette hiç bir karşılığı yoktur” buyurduğunda
Aklı dumura uğrayan, değerler dünyası yıkılan, var oluşunun anlamını yitiren, tutunacak tüm dalları kırılan, durduğu zemini kaybedip boşluğa düşen Arabın psikolojisini ve halini anlamak ne kadar mümkünse; onun inatla Allah’a neden düşman kesildiğini böylece kavramakta o kadar mümkün..
Hamasi düşünce ve tavırla, imani düşünce ile İslam olmak arasında zıtlık veya karşıtlık söz konusudur.
Cahiliye hamasetiyle irtibatlı olarak bahsedilenler içsel/enfusi olarak iman ile küfrü, tevhid ile şirki, ahiret inancıyla dünya perestliği birbirinden ayrıştırdığı gibi, dışsal/afaki olarak teslimiyet ile nankörlüğü, dürüstlükle sahtekarlığı, doğru şahitlikle yalancı şahitliği, Müslümanlıkla münafıklığı, ahlaklı olmak ile ahlaksızlığı da karşı karşıya getiriyor..
İhsan, iman ve İslam’ın kemalata erişmiş halidir.
Yani her ne düşünüyor, hissediyor ve yapıp ediyorsak tümünün, yalnızca Allah için olmasını ifade eder.
Burada her şey, bir şey içindir, o şey dışında başka hiç amaç güdülmez, hiç bir karşılık beklemez.
İhsan hali, “iman/enfüs ve İslam’ın/afakın doğal bir sonucuysa” her türlü ‘kavmi, milli, dilsel, ulusal, yurtsal, tarihsel ve kültürel hamasetin’ butlanını, reddiyesini gerektirir.
Yerine, Allah merkezli, ahiret uzantılı başka bir bağlantıyı kurdurur.
Şu halde iki şey arasındaki fark; dayanak olan “şeyler” arasındaki farkla, buna bağlı amaç ve beklenti arasındaki farktır da..
İki şey arasındaki fark, siyahla beyaz arasındaki fark gibi bir karşıtlık söz konusudur.
Çünkü cahiliye hamasetindeki referans, değer ve karşılık, amaç ve beklenti dünya hayatıyla sınırlıdır.
Müslümanlıksa ‘iman kaynaklı, Allah ve ahiret irtibatlı’ olarak ondan ayrışmıştır.
İki şey arasında görüntü benzerliği olabilir ama her hal ve şartta ‘varlığın, var oluşun anlamı’ ön şartıyla, değer ölçüsü ve ahlaki tutum olarak ‘özsel’ farklılık söz konusudur.
Şu halde bu ikisi, “biz ve ötekini” belirleyen, tayin eden, ayrıştıran en esaslı bir husustur..
Hak din ile batıl dinlerin, hak ile batılın birbirine karıştığı; batılın da haklılık taşıdığı; hak ile batılın bir arada ve birlikte yaşamasının doğallaştığı çağımızda “biz” ve “öteki” ayrışmasından bahsetmek,
“Sıradan insanlar” için “tüyleri diken diken eden” bir şeyden bahsetmek olduğunun bilincindeyiz.
Olsun.
Hakka dayanan ve haklı olan için dert değil..
“Biz” tarihte bize “ata” olarak gösterilen Hz İbrahim’e bakalım.
Onun dininden olmayı, yolundan gitmeyi, Ona benzemeyi, Ondaki vasıfları kuşanmayı esas alalım.
Hz Muhammed’in onun dinini ihya ettiğini, Onda “bizim için” güzel örneklikler olduğunu bilelim.
Atamız Hz İbrahim kabaca üç vasfıyla öne çıktı:
Kendileri aciz olanlar ilah olamaz.. Put kırıcılık.. Yegane ilah olan Allah’a dönmedikçe “Ötekilerden” kopuş..
Cahiliye hamasetinin İslam’daki kelime karşılığı nedir bilmiyorum ama iman kaynaklı “ahlak, sünnet, ihsan hali” dersem çok yanılmış olmam her halde.
Kaynak: Yazarın Facebook Paylaşımı / 19 Nisan 2020
Tags: